Auteur: Marja Langenberg

Na de studies bouwkunde in Delft en bedrijfskunde in Rotterdam werkte zij als organisatie-adviseur en interimmer. Geboren en getogen in Den Haag en al 35 jaar bewoner van het mooie Statenkwartier.
Geplaatst op

Dick’s Snackcar

Na de vergunningen voor het slopen van het hoektorentje op nummer 34 en het plaatsen van twee dakopbouwen op 34 en 30 dreigt de gemeente voor de derde keer op rij op het Frederik Hendrikplein in de fout te gaan. Dick’s Snackcar is hard toe aan een nieuwe behuizing en in 2019 heeft de eigenaar een architect opdracht gegeven voor een nieuw ontwerp. De afspraak gemaakt in de klankbordgroep van alle betrokkenen bij de herinrichting van de Fred/Aert van der Goesstraat was om deze nieuwe grotere kiosk te plaatsen in de begroeiing aan de overkant, waar hij minder in het zicht staat. BAS heeft toen op verzoek van enkele omwonenden naar het voorgestelde ontwerp gekeken en vond zowel de locatie als het ontwerp goed doordacht. Ondertussen werd de doorgaande weg heringericht met een brede looproute en twee symmetrische rijen van drie dubbele banken, mooi ingepast in de oorspronkelijke aanleg met beplanting op de hoeken en vrije zichtlijnen over het gazon.

Alles-moet-maar-kunnen op het Frederik Hendrikplein?

Maar vorige maand werd iedereen, inclusief de eigenaar van Dick’s Snackcar en de omwonenden, verrast door een ontwerpbesluit met daarin een nieuwe locatie voor de kiosk op de plaats van de eerste dubbele banken. Daarachter moet extra hoge beplanting komen, want dan zou de kiosk niet opvallen. Maar wie gelooft dat? De nieuwe – dubbel zo grote (!) – kiosk staat breed in het zicht en de vrije zichtlijnen verdwijnen. Het is gelukkig nog een ontwerpbesluit en het Wijkoverleg, dat betrokken was bij de gesprekken over de eerste locatie, heeft een Zienswijze ingediend waarin hij zijn bezwaren over de locatiekeuze en de gevolgde procedure duidelijk maakt. BAS ondersteunt deze Zienswijze en heeft hiervoor ook de monumenten- en stedenbouwkundige onderbouwing geleverd.


De nieuwe locatie van de veel grotere Dick’s Snackcar is op de plaats van de achterste banken, ook de hoge begroeiing komt een stuk naar voren. Weg is het vrije uitzicht op het plein met zijn monumentale bebouwing!  © Marja Langenberg

In het bestemmingsplan staat het Frederik Hendrikplein beschreven als beeldbepalend voor het Rijksbeschermd stadsgezicht Statenkwartier, maar dat is voor de Welstandscommissie blijkbaar niet van belang. Het ontwerp is als hamerstuk gepasseerd, net zoals de vergunningen voor 34 en 30. Wordt het niet hoog tijd dat de leden van de Welstandscommissie met Monumentenzorg in hun portefeuille een keer de fiets pakken om ter plekke zelf te bekijken waarvoor zij hun akkoord geven?

Geplaatst op

Nieuwe balkonhekken

Klein nieuws, goed nieuws. Bewoners van de wijk die zorgvuldig willen omgaan met het monumentale karakter van hun woningen vragen BAS regelmatig om advies, bijvoorbeeld bij verbouwingen of aanbrengen van isolatie. Dat geven wij graag, daar zijn wij voor. In de Viviënstraat zijn recent een aantal gevels weer in authentieke staat teruggebracht door de stalen balkonhekken te vervangen door houten hekken. Maarten Ruijters heeft daarvoor op verzoek van de bewoners archiefonderzoek gedaan en het oorspronkelijke ontwerp teruggevonden.

Nieuw en oud, goed gedaan. © Maarten Ruijters
Geplaatst op

Afscheid van de Muratti glasplaat

Deze antieke glasreclame van Muratti Cigarettes heeft ongeveer een eeuw de gevel van de sigarenzaak op de Frederik Hendriklaan 152 gesierd. Op deze hoek met de Statenlaan heeft vanaf de bouw in 1906 altijd een sigarenzaak gezeten. Oorspronkelijk was het een vestiging van A. Hillen uit Delft, de oudste sigarenfabriek van Nederland uit 1770. Dit jaartal staat dan ook nog prominent boven de winkeldeur in de authentieke belettering. In 1937 ging Hillen failliet, maar ook de opvolgers waren luxe sigarenzaken. Deze zomer vertrok het sfeervolle Cigarros Adelante na ruim 30 jaar en het klassieke houten interieur is afgebroken door de nieuwe huurder. De glasplaat moet plaats maken voor een reclame van de nieuwe zaak, een herenkapsalon.

De verwijderde Muratti glasplaat op de Fred in volle glorie © Marja Langenberg

De Jugendstil reclameglasplaat is een fraai exemplaar van een zogenaamde achterglasschildering, een lastige techniek vanwege de hechting van de verf aan het glas. De glasplaat werd op de achterkant beschilderd met de afbeelding in spiegelbeeld. Het beeld werd van voor naar achter opgebouwd en tenslotte werd de zwarte achtergrond aangebracht. De afbeeldingen geven zeer gedetailleerd geschilderde originele sigarettenblikjes weer. Voor de drie merknamen, die groot op de plaat zijn geschilderd, is veel goud gebruikt, met twee kleuren blauw en rood.

Van dergelijke kleurrijke glasreclames is er nog maar een handjevol bewaard in het stadsbeeld, maar helaas vallen reclames, hoe oud en waardevol ook, niet onder monumentenzorg .

De winkel van sigarenfabriek A.Hillen in 1925 met naam en jaartal boven de winkelruit © Haags Gemeentearchief

Gelukkig is de glasplaat door de eigenaar veilig verwijderd. Wat er verder mee gaat gebeuren is nog ongewis. Het is het mooist als de glasplaat toch nog wordt teruggeplaatst. Anders is het te hopen dat de eigenaar wil meewerken om de plaat in ieder geval voor het publiek te behouden. In dat geval wil het Nationaal Glasmuseum in Leerdam de plaat graag opnemen in zijn collectie. Ook de Haagse erfgoedorganisaties SHIE, Vrienden van Den Haag, Haags Historisch Museum en BAS hopen in dat geval op Leerdam als eindbestemming.

Geplaatst op

Teloorgang Huize de Kempenaer

Rijksmonument in verval

Huize de Kempenaer in verval, anno 2020 © Marja Langenberg

Op Eisenhowerlaan 132 staat een van de meest indrukwekkende woonhuizen van het Statenkwartier. Het is de Huize de Kempenaer, in 1909 gebouwd door de bekende architect Johan Mutters jr voor de excentrieke Jonkvrouwe de Kempenaer. Zij was schatrijk en dat is de villa aan te zien. De villa is groots in de omvang, in de rijkdom van de materialen en de detaillering van buiten en van binnen. Mutters ontwierp ook het bijzondere interieur tot en met de het meubilair. De Villa is Rijksmonument.

Huize de Kempenaer anno 1913 © N.V. Nederl. Aannemingsmij v/h H.F. Boersma/ Haags Gemeentearchief

Eigenaar Saoedi-Arabië

Zo’n 10 jaar geleden werd de Villa gekocht door Saoedi-Arabië, dat hier een nieuwe ambassade wilde vestigen. Daarvoor werd een plan ingediend voor aanbouwen en versieringen in Arabische stijl met een bijpassend interieur. Voor deze aantasting van de monumentale waarden werd -terecht- geen Omgevingsvergunning verleend en sindsdien staat de Villa leeg en verkommert met de dag. Zelfs de hoog noodzakelijke reparaties als het vervangen van kapotte ruiten gebeuren niet. De hoge stenen dakkapel met een halfrond tympaan aan de linkerzijde staat op instorten en is provisorisch gestut. Als er niet snel onderhoud wordt gepleegd rest straks alleen nog sloop. Vragen van diverse partijen aan de gemeente om een aanschrijving uit te doen om te verplichten tot onderhoud hebben geen enkel resultaat gehad. Het is voor de gemeente niet makkelijk om een vreemde mogendheid te dwingen zich aan de Nederlandse wetgeving te houden, maar het is ook niet duidelijk of de gemeente zich langs andere weg wel hard maakt voor het behoud van dit prachtige monument.

Freule Andringa de Kempenaer in de eetkamer, anno 1912 © Haags Gemeentearchief

Actie van BAS en vragen in de Gemeenteraad

BAS heeft recent een brief aan de gemeente gestuurd met vragen naar de huidige situatie. Wij wachten nog op antwoord en laten onze vervolgacties daarvan afhangen. Tot ons plezier heeft ook de Gemeenteraad dit nu opgepakt. Judith Oudshoorn en Jan Pronk van de VVD hebben hierover vragen gesteld in de Raad.

Geplaatst op

Gaatjes vullen!

Wie goed oplet ziet hoe onze wijk nieuwe woningen rijker wordt. Stuk voor stuk, haast onopgemerkt. De architectuur past in het beeld van de straat, het lijkt alsof ze er altijd al hebben gestaan. Wat is hier aan de hand? Den Haag heeft woningnood en de gemeente zet in op verdichten in bestaande bouw, nu ook te zien in de beschermde stadsgezichten Statenkwartier en Duinoord. Eigenaren van garageboxen of andere lage bedrijfspandjes tussen de bouwblokken grijpen hun kans om deze te slopen en te vervangen door nieuwe woningen of appartementen van drie bouwlagen hoog. Op het eerste gezicht is het een verbetering als een verwaarloosd en leegstaand pandje wordt vervangen door goed verzorgde nieuwbouw.

Van Boetzelaerlaan: Goed ingepaste nieuwbouw uit 2018 op de plaats van voormalige garageboxen. © Marja Langenberg

Maar let wel: stedenbouwkundig is het vaak een achteruitgang als de open ruimte tussen de bouwblokken kleiner wordt en het oorspronkelijke profiel van de straat versmalt. Bij de aanleg van het Statenkwartier wilde men het landelijke karakter van de nieuwe wijk in de duinen juist benadrukken door het toelaten van licht en lucht en het bouwen van open in plaats van gesloten bouwblokken. In het bestemmingsplan is voor deze ‘tussenruimten’ de bestaande bestemming en hoogte vastgelegd. Wil men een andere bestemming en de hoogte in dan moet daarvoor een ontheffing worden verleend en de ervaring leert dat de gemeente vaak soepel is in het verlenen van ontheffingen.

Van Beverningkstraat
hoek Willem de Zwijgerlaan

Van Beverningkstraat: Nummer 103 met nieuwbouw uit 2016 op de plaats van een voormalige werkplaats en op nummer 101 Garage Kettenis. © Marja Langenberg

Op dit moment speelt het vervangen van de pandjes van garage Kettenis door nieuwbouwappartementen in de Van Beverningkstraat op de hoek van de Willem de Zwijgerlaan. Laten we alert blijven op deze ontwikkeling. BAS wil in gesprek met de gemeente over de uitgangspunten en randvoorwaarden bij dit gaatjes vullen.

Geplaatst op

Grote steun voor bezwaar tegen de omgevingsvergunning voor Frederik Hendrikplein 34!

BAS heeft gisteren bezwaar aangetekend samen met ruim 60 wijkbewoners

De flyeractie heeft veel publiciteit en steun opgeleverd. Tenminste 25 bewoners hebben of zelf bezwaar gemaakt bij de gemeente of BAS gemachtigd dit namens hen te doen. BAS heeft gisteren, mede namens deze 25 volmachtgevers, haar bezwaarschrift ingediend bij de gemeente. Bovendien ontving BAS nog circa 40 steunbetuigingen in een andere vorm, die BAS heeft bijgevoegd aan het BAS-bezwaarschrift. 

BAS-architect ir. Maarten Ruijters gaat hierbij in detail in op de aantasting van de architectonische waarden. Bijgevoegd aan het bezwaarschrift is een tweede deskundigenrapport van monumentenarchitect ir. Evert Jan Nusselder die in tekst en beeld uitlegt hoe het monumentale stadsbeeld wordt aangetast. Ook Vrienden van Den Haag (met 1700 leden) heeft een stevig onderbouwd bezwaarschrift ingediend. In de drie hier genoemde stukken wordt ook gewezen op de foute aannames en interne tegenstrijdigheden in het eerdere advies van de Monumenten- en Welstandscommissie.

De dakopbouw zoals in de omgevingsvergunning  ( © ir. E.J. Nusselder)

Onze torentjes en torendaken vogelvrij?

Hoeveel waarde heeft de aanwijzing tot beschermd stadsgezicht als het privébelang van een projectontwikkelaar zwaarder weegt dan de cultuurhistorische waarden? Als deze omgevingsvergunning niet wordt ingetrokken dan zijn alle nog resterende torentjes en torendaken in het Statenkwartier vogelvrij en moeten de beschermde stadsgezichten in heel Den Haag het ergste vrezen. Precedentwerking moet voorkomen worden!!

Ook voor Frederik Hendrikplein 30 – onderdeel van hetzelfde beeldbepalende architectonische ensemble als nummer 34 – is op 22 april een omgevingsvergunning verleend. Ook hier wil de aanvrager een storende dakopbouw plaatsen en ook tegen deze omgevingsvergunning zal BAS bezwaar aantekenen.
Dit moet uiterlijk 29 mei.

Lopen deze torentjes en torendaken ook gevaar? (© Maarten Ruijters)

Geplaatst op

Frederik Hendrikplein 34: Veel medestanders tegen de sloop van het torentje en tegen de dakopbouw!

BAS en de omwonenden van dit markante pand krijgen in hun protest tegen de verleende omgevingsvergunning gelukkig veel aandacht en steun in de pers en nu ook in de gemeenteraad.

De aftrap kwam met een artikel in Den Haag Centraal van 17 april. Hierin een beschrijving van de snode plannen, de strijdigheid met het beschermd stadsgezicht, en de actie van BAS en de instemming van het Wijkoverleg Statenkwartier.

Op 20 april gaf Indebuurt Den Haag de ruimte aan de stemmen uit de buurt. Iedereen is erg geschrokken van het onzalige plan dit torentje op de hoek van het mooiste plein van het Statenkwartier te slopen.

Op 23 april stelde raadslid William de Blok van Hart voor Den Haag/Groep de Mos schriftelijke vragen in de gemeenteraad over de verleende vergunning. Zij maken zich terecht veel zorgen over de precedentwerking van deze vergunningverlening. Zowel over de aantasting van het beschermd stadsgezicht en niet-toegestane woningsplitsing via de sluiproute van de kantoorbestemming.

Dit versterkt de meer dan 70 reacties van bewoners die BAS heeft ontvangen en waar wij nu mee aan de slag zijn gegaan. Wij zijn blij met alle steun!

Geplaatst op

Géén sloop van het torentje en géén dakopbouw Frederik Hendrikplein 34!

Tot ieders verbazing en verbijstering heeft de gemeente een omgevingsvergunning verleend voor de sloop van het authentieke torentje en het ophogen met een dakopbouw van Frederik Hendrikplein 34.

Het Frederik Hendrikplein is het stralende middelpunt van het Rijks Beschermd Stadsgezicht Statenkwartier en de aantasting van dit markante hoekpand doet afbreuk aan de beschermde architectonische en stedenbouwkundige waarden van het plein. Het bouwblok Frederik Hendrikplein 29-36 is een gave architectonische eenheid, die hiermee te niet wordt gedaan. Geen gezicht en bovendien een precedent voor toekomstige bouwaanvragen van andere eigenaren die met de korte klap snel rijk willen worden met andere dakopbouwen en sloop van authentieke architectonische elementen.

Frederik Hendrikplein 29-36 met het hoektorentje van nummer 34 © Marja Langenberg

BAS zal een bezwaarschrift indienen tegen deze vergunning op grond van strijdigheid met het beschermd stadsgezicht en het aantasten van de cultuurhistorische waarde van het gebouw en het plein. De bewoners en omwonenden van het plein hebben een flyer van BAS ontvangen waarin wij oproepen om als belanghebbenden ook bezwaar aan te tekenen. Hoe meer bezwaren hoe moeilijker het voor de gemeente wordt. BAS heeft al enige tientallen reacties ontvangen van betrokken bewoners die bezwaar hebben tegen deze snode plannen en zal hen ondersteunen bij het indienen van bezwaren. Zij krijgen snel bericht van ons.