Met ingang van 1 november 2025 heeft Marja Langenberg het voorzitterschap van Stichting BAS neergelegd. Marja was in juni 2019 een van de oprichters en is bijna 6,5 jaar onze voorzitter geweest. Met technische ondersteuning van haar man Paul van Leeuwen zette zij deze website op poten en zij plaatste regelmatig nieuws op de site. Marja zette zich met volle energie in voor bijvoorbeeld het behoud van het torentje van Frederik Hendrikplein 34 en voor herstel van huize De Kempenaer aan de Eisenhowerlaan. Midden in de coronapandemie gaf zij BAS meer bekendheid door tijdens de online wijkvergadering op 14 april 2021 een presentatie te verzorgen met de titel ‘Wie beschermt het rijkbeschermd stadsgezicht Statenkwartier?’.
Als voorzitter onderhield Marja de contacten met bijvoorbeeld het Wijkoverleg Statenkwartier en met de afdeling Monumentenzorg van de gemeente Den Haag. Als het enigszins kon, probeerde ze in gesprek te gaan om zaken voor elkaar te krijgen. Als gevolg van de invoering van de Omgevingswet moest voor de stad Den Haag een Omgevingsvisie worden opgesteld. Aan de participatie bij het opstellen daarvan nam Marja namens BAS deel.
Ook toen zij gezondheidsproblemen kreeg, bleef Marja zich naar vermogen inzetten voor BAS, maar nu was toch de tijd gekomen om afscheid te nemen. Stichting BAS is Marja zeer erkentelijk voor haar inzet om het beschermd stadsgezicht intact te houden.
Wie neemt het stokje van Marja over? Of komt het bestuur van BAS als gewoon lid versterken? Lees meer op BAS zoekt bestuursleden.
Het is mooi wonen in het Rijksbeschermd stadsgezicht Statenkwartier. Goed zorgen voor het monumentale karakter van de woningen en goed zorgen voor de omgeving en het klimaat lijkt soms tegenstrijdig maar kan heel goed samengaan.
Als onderdeel van de Haagse Klimaatweek houdt de gemeente een kennissessie Verduurzamen in rijksbeschermd stadsgezicht, op 14 november om 10.00 uur. Het is in het Museon en de toegang is gratis. Wel van vooraf aanmelden op https://haagse-klimaatweek.event-denhaag.nl/
De afdeling Vergunningen en Toezicht van de gemeente heeft een spreekuur voor vragen rond een Omgevingsvergunning. U kunt een afspraak maken via telefoonnummer 14070.
Voor de liefhebbers van architectuur en erfgoed tippen wij drie recente publicaties, van groot naar klein. Marcel Teunissen is de auteur van Het Haagse Stadsbeeld, een prachtig boek over de geschiedenis van Den Haag. Daarin vindt u alles wat er maar te weten valt over de wording van de stad vanaf 1230 tot 2010. Maarten Ruijters (BAS) opende de artikelenreeks Dakdromen of nachtmerries? over dakopbouwen in de stad, in het blad Ons Den Haag 2025-1 van de Vrienden van Den Haag. Marja Langenberg (BAS) schreef in Nijvertijd 2024-2025 van de Stichting Industrieel Erfgoed Deventer de gastcolumn Levend Erfgoed over wonen en werken in de Van Beverningkstraat.
BAS heeft zich altijd hard gemaakt tegen omgevingsvergunningen die de het kenmerkende aangezicht van het beschermde stadsgezicht aantasten. Wij letten ook op de precedentwerking, daar waar de sloop van een torentje, een misplaatste dakopbouw of verkrotting de deur openzet voor herhaling.
In vier gevallen is BAS al sinds 2020 en 2021 in actie tegen deze misplaatste vergunningen of gebrek aan handhaving via bezwaar (bij de gemeente), beroep (bij de rechtbank) en zelfs in hoger beroep (bij de Raad van State). Onder Acties vind u de laatste stand van zaken van ‘het torentje’ op Frederik Hendrikplein 34, de dakopbouw op Frederik Hendrikplein 30 en de dakopbouw op Kranenburgweg 12A. Over de zaak van Huize de Kempenaer op de Eisenhowerlaan is helaas nog niets te melden.
De stichting BAS maakt zich hard voor het behoud van de bijzondere architectuur in het Rijksbeschermde stadsgezicht Geuzen- en Statenkwartier. In de zes jaar van haar bestaan heeft zij zich ingezet voor vele zaken die voor het unieke karakter van het Statenkwartier belangrijk zijn, zoals:
• Acties tegen verwaarlozing, onterecht verleende vergunningen en illegale bouw
• Tegengaan misplaatste dakopbouwen, dakterrassen en gevelvernieuwingen
• Advies aan bewoners over architectuur, vergunningverlening en verduurzamen, met respect voor de originele architectuur en cultuurhistorie
• Actie tegen de sloop van het torentje hoek Frederik Hendrikplein
• Actie voor het behoud van Huize de Kempenaer
• Lezingen, rondleidingen en publicaties
• Overleg en inspraak bij de nieuwe Omgevingswet en gemeentelijke plannen samen met andere Rijksbeschermde stadsgezichten, Wijkoverleg e.a.
Vacature 1: Voorzitter
Als opvolger van de voorzitter die ruim zes jaar in functie is geweest, zoeken wij iemand met communicatieve en organisatorische vaardigheden die affiniteit heeft met erfgoed, in het bijzonder de architectuur van begin 20e eeuw.
De voorzitter van BAS:
– is het gezicht naar buiten van de stichting
– houdt contact met verwante organisaties als Wijkoverleg Statenkwartier, Vrienden van Den Haag, Vereniging Vrienden Monumentaal Erfgoed Den Haag en Omgeving en Erfgoedvereniging Heemschut
– onderhoudt het contact met de pers, de politiek en de gemeente Den Haag
– roept de bestuursvergaderingen bijeen, stelt de agenda op, leidt de vergaderingen en leidt de besluitvorming in en buiten de vergaderingen
– bewaakt de doelstellingen van de stichting
– coördineert lopende projecten en acties
– is het aanspreekpunt voor het adviseren en ondersteunen van eigenaren en bewoners die BAS benaderen, houdt hierover overzicht en overlegt waar nodig met andere bestuursleden
– coördineert (juridische) procedures en acties
– initieert en coördineert activiteiten op het gebied van voorlichting en informatie
– levert bijdragen aan de website bas-statenkwartier.nl (ervaring met WordPress is een voordeel maar niet vereist)
– bewaakt de taakverdeling binnen het bestuur
(Afgezien van de taken die typisch zijn voor de voorzitter, secretaris en penningmeester kunnen de taken binnen het bestuur in onderling overleg worden verdeeld.)
Vacature 2: Bestuurslid
De functies secretaris en penningmeester zijn op dit moment vervuld, daarnaast is er één algemeen bestuurslid die met name gespecialiseerd is in bouwkundige zaken. De nieuwe functionaris is ook een algemeen bestuurslid en heeft bij voorkeur kennis van, ervaring met of affiniteit met minstens een van de gebieden bouwkunde, bouwkunst en bestuursrecht.
Een bestuurslid van BAS: – woont de bestuursvergaderingen bij (op dit moment ongeveer tweemaandelijks) – denkt mee over het beleid en de manier waarop BAS procedures en acties voert – levert afhankelijk van de af te spreken taakverdeling in het nieuwe bestuur een bijdrage aan: – het volgen van bouwplannen voor en bouwactiviteiten in het Geuzen- en Statenkwartier en zo nodig het geven van een zienswijze (schriftelijk of via inspreken), het aantekenen van bezwaar bij de gemeente of het instellen van beroep bij de rechtbank – het geven van voorlichting over acties en procedures via de website bas-statenkwartier.nl (ervaring met WordPress is een voordeel maar niet vereist)
Vanaf 1 januari 2024 huurt het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) het leegstaande kantoorpand Scheveningseweg 64. De komende 10 jaar komt hier een bijkantoor van Europol. Europol breidt uit en het hoofdkantoor op de Eisenhowerlaan met ruim 900 medewerkers is te klein. Voor Europol wijzigt er niets aan de gevels van het pand, maar het terrein met zijn groene tuin krijgt een facelift waarvoor rondom groen en bomen moeten wijken. Dit is voor de aanleg van een 7 meter brede veiligheidszone met een greppel, een hekwerk van 3 meter hoog en camera’s. Aan de voorkant wordt de oprit verbreed en komt een ‘entreepaviljoen’. BAS is op uitnodiging van het RVB een van de partijen die mee mag denken over het ontwerp.
Ontwerp, inspraak en verbouwing gaat in twee fasen. De eerste fase gaat over de herinrichting van het terrein aan de vanaf de weg minder zichtbare achterzijde en zijgevels. De tweede fase zal gaan over de uitwerking van de entree aan de voorzijde. De Scheveningseweg was in 1665 de eerste bestraatte weg in Nederland en het wegprofiel met de lange bomenrijen is nog steeds goed herkenbaar. De Scheveningseweg is dan ook beeldbepalend voor het Rijksbeschermde stadsgezicht. Onze inbreng is er vooral op gericht om dit straatbeeld ter plekke van Europol zo veel mogelijk gaaf te houden.
De werkzaamheden van de eerste fase hebben vertraging opgelopen, maar de veiligheidszone is nu vrijgemaakt van bomen en groen. Ook de tweede fase is vertraagd door problemen in de vergunningaanvraag en de aanbesteding. Als de tweede fase wordt herstart is BAS weer van de partij.
De voorbijganger ziet op het eerste gezicht geen opvallende architectuur, maar dit kantoorpand uit 1986 is wel degelijk bij de gemeente in beeld als bijzonder en wordt misschien zelfs monument. In de periode van 1965 tot 2000 is in Nederland en ook in Den Haag in hoog tempo uitgebreid en gebouwd. Deze gebouwen zijn nu toe aan vernieuwing of vervanging en lopen gevaar van verwaarlozing en sloop. Om er op tijd bij te zijn heeft de gemeente in 2019 een inventarisatie laten maken van de 100 meest typische gebouwen uit deze periode, en Scheveningseweg 64 is een van deze honderd. Sindsdien is deze lijst nog aangevuld. Desalniettemin zijn er al iconische gebouwen gesloopt. Het is de bedoeling van de gemeente op korte termijn een beslissing te nemen en een definitieve lijst van te beschermen gebouwen vast te stellen.
Wat maakt dit gebouw zo bijzonder? De bijzondere vorm van twee blokken die aan de achterzijde over elkaar vouwen, het opvallende trapsgewijze glazen geveldeel aan de voorkant, de hoge entree binnen die overloopt in het royale voorplein en de combinatie van materialen. De witte noordgevel heeft een golvende vorm over de hele hoogte. De architect is Luyt-De Iongh-Abels-Grasveld, tegenwoordig LIAG. Dit is een ruim 100 jaar bestaand architectenbureau dat veel spraakmakende gebouwen heeft neergezet. Maar dit kantoor is eerder van het lijstje onbekend en onbemind.
Niet te zien maar zeer bijzonder is het cultuur-historische verleden van deze plek. Voor de bouw van dit kantoor stonden op nummer 62, 64 en 66 de villa’s Favorite, Cora en Gusto, met rijke architectuur uit het fin-de-siècle. Zij waren op het moment van de sloop niet meer in gebruik als woning maar als kantoor en kindertehuis. Villa Gusto was paviljoen Zonnebloem van het Haags Hervormd Kindertehuis. Dit was in de jaren ’70 het toneel van veel protest, waarbij de jeugdleiders en bewoners samen acties voerden. Zij eisten sloop en nieuwbouw; die is er gekomen, maar niet op deze plek.
“Wij eisen nieuwbouw”, actievoeren in Villa Gusto, Scheveningseweg 66, 1977 Collectie Haags Gemeentearchief
Romeinse soldaten
In de jaren 80 werd bij de sloop van de villa’s en de vernieuwing van het riool op de Scheveningseweg een onverwachte ontdekking gedaan. Onder nummer 66 liggen Romeinse resten, namelijk in de eerste laag inheems-Romeinse bewoning van de Cananefaten uit eerste helft van de 2e eeuw, en in de tweede laag Romeinse militaire aanwezigheid uit de 3e eeuw, mogelijk zelfs een fort. Naast aardewerk, bouwmateriaal en botten zijn meerdere bijzondere stukken gevonden, een selectie is te zien in het Museon. Verder op de Scheveningseweg en elders in het Statenkwartier zijn ook nog Romeinse en vroegmiddeleeuwse vindplaatsen.
1 Terracotta beeldje van een moedergodin uit de tweede eeuw, Archeologie Gemeente Den Haag 2 Romeinse maliënkolder van ijzer met bronzen ringetjes, tweede – derde eeuw. Archeologie Gemeente Den Haag3 Kom van terra sigillata, rood Romeins kwaliteitsaardewerk met afbeeldingen van griffioenen uit einde tweede eeuw, begin derde eeuw. Archeologie Gemeente Den Haag
Het nieuwe jaar begon letterlijk met een grote klap: het torentje van Frederik Hendrikplein 34 belandde in de sloopcontainer. In april 2020 initieerde BAS een breed gedragen bezwaar tegen de verleende omgevingsvergunning. De buurt, de politiek, de pers en onze bondgenoot Vereniging Vrienden van Den Haag waren verbaasd en boos dat deze aantasting van het hart van ons rijksbeschermd stadsgezicht zomaar werd toegestaan. Het traject van bezwaar en beroep bij de gemeente duurde het hele jaar 2021 en anno 2022 wachten wij nog steeds op de definitieve uitspraak van de rechter. De eigenaar van het torentje heeft in januari met deze sloop een voorschot op de uitspraak genomen – op eigen risico. Een parallel traject loopt voor de dakopbouw van Frederik Hendrikplein 30, ook daar is het wachten op de uitspraak.
Daarnaast waren er circa 30 andere bouwplannen die strijdig waren met het beschermde stadsgezicht en waar wij tegen in actie kwamen. Het merendeel dakopbouwen op markante plekken in het straatbeeld en storend zichtbare dakterrassen, en ook een aantal lelijke kunststof kozijnen in gave ensembles op mooie plekken. Wij dienden dan een zienswijze in bij de Welstand, die daarna in veel gevallen hun negatieve advies uitbrachten mede op grond van onze argumenten, òf wij maakten bezwaar tegen de verleende vergunning – met of zonder succes- òf wij deden een melding van illegale bouw bij de Pandbrigade. Hulde aan de Pandbrigade die altijd snel in actie kwam en kordaat optrad. In de helft van de gevallen lag het initiatief bij bezorgde buurtbewoners, de overige zaken kwamen in beeld doordat wij de dagelijkse gemeentelijke meldingen scherp in de gaten houden.
Het wijkoverleg vroeg onze bijdrage bij de perikelen rond Dick’s Snackcar, een ander langlopend dossier. Daarnaast gaven wij advies aan buurtbewoners met vragen over eigen bouwplannen of zorgen over de bouwplannen van de buren. Wij dienden twee WOB-verzoeken in, over de nieuwbouwplannen op de plek van garage Kettenis in de Van Beverningkstraat en over het rijksmonument Huize de Kempenaer, zwaar verwaarloosd door de ambassade van Saoedie -Arabië. De resultaten van de beide WOB-verzoeken leverden ruim na de wettelijke verplichte antwoordtermijn treurig weinig informatie op.
Verder keken wij ook over de grenzen van de wijk en naar de toekomst. Abe van der Werff was de penvoerder van een gezamenlijk rapport van de negen Haagse rijksbeschermde stadsgezichten over onze gedeelde problemen, dat deze zomer werd aangeboden aan de gemeente in de persoon van wethouder Balster. Er komt nog een vervolgcontact met de dienst Stedelijke Ontwikkeling. Ondertussen is de gemeente het inspraaktraject voor de nieuwe Omgevingswet gestart. BAS heeft in december het initiatief genomen om de gezamenlijke inbreng voor de komende Omgevingsvisie te schrijven namens de rijksbeschermde stadsgezichten en de Vereniging Vrienden van Den Haag. Daarmee zijn we aanbeland in het nieuwe jaar 2022. Wordt vervolgd!
Klein nieuws, goed nieuws. Bewoners van de wijk die zorgvuldig willen omgaan met het monumentale karakter van hun woningen vragen BAS regelmatig om advies, bijvoorbeeld bij verbouwingen of aanbrengen van isolatie. Dat geven wij graag, daar zijn wij voor. In de Viviënstraat zijn recent een aantal gevels weer in authentieke staat teruggebracht door de stalen balkonhekken te vervangen door houten hekken. Maarten Ruijters heeft daarvoor op verzoek van de bewoners archiefonderzoek gedaan en het oorspronkelijke ontwerp teruggevonden.
